Με αφορμή τη συζήτηση, στη Βουλή, του νομοσχεδίου για την ψυχική υγεία και απεξάρτηση ο ΠΣΕ επισημαίνει τα εξής:
Το νέο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υγείας με τίτλο «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» δηλώνει εξαρχής από το πρώτο του Άρθρο, ως κύριο σκοπό του τη «ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος οργάνωσης και διοίκησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου», ο οποίος «συμπληρώνεται» στο ίδιο άρθρο από επιπρόσθετους σκοπούς, όπως είναι «η βελτίωση και η προαγωγή της ψυχικής υγείας των πολιτών, η ενίσχυση των δικαιωμάτων της αυτοεκπροσώπησης και της συνηγορίας των ατόμων με ψυχοκοινωνική αναπηρία και η καταπολέμηση του κοινωνικού στίγματος». Μελετώντας αναλυτικά το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου, ως επαγγελματίες στην υγεία και πιο ειδικά στη συγκεκριμένη περίπτωση σε πληθώρα (ανοιχτών-κλειστών, ψυχιατρικών και απεξάρτησης) πλαισίων και (κοινωνικών/κοινοτικών και κατάρτισης) δομών ψυχικής υγείας, παραθέτουμε τις επισημάνσεις μας, τις εύλογες απορίες και τους προβληματισμούς μας.
Προχωρώντας στην αναλυτική μελέτη του σχεδίου νόμου, θεωρούμε ότι η σύσταση δικτύου διασύνδεσης των Μονάδων Ψυχικής Υγείας είναι μια κίνηση θετική για τη βελτίωση της φροντίδας των ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Δυσκολευόμαστε όμως να κατανοήσουμε πως αυτό μπορεί να υλοποιηθεί με το προτεινόμενο Εθνικό Δίκτυο Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ), καθώς είναι εντελώς ασαφής η μεθοδολογία της σύστασής του και ο τρόπος της ουσιαστικής λειτουργίας του. Πιο συγκεκριμένα, ενώ στο σχέδιο νόμου καταγράφεται ως σκοπός του ΕΔΥΨΥ η οργάνωση των υπηρεσιών και του νομικού του πλαισίου, στις εξουσιοδοτικές του διατάξεις γίνεται απλή κατανομή της ευθύνης (σε Υπουργούς, Υποδιοικητές κλπ.) της διαχείρισης των απαιτούμενων μεταβολών, χωρίς τις απαραίτητες αναφορές στο πως αυτές θα γίνονται, από ποιους και με ποιο χρονοδιάγραμμα. Παράλληλα, θολός είναι και ο τρόπος λειτουργίας του νέου οργανισμού, που θα προκύψει από την «ένωση» των επί μέρους δομών ψυχικής υγείας, ακόμα και σε βασικά ζητήματα παροχής ψυχιατρικής μέριμνας (όπως είναι η συμμετοχή όλων των φορέων που ανήκουν στο ΕΔΥΨΥ με το σύνολο του προσωπικού τους στο εκάστοτε ισχύον πρόγραμμα εφημεριών του Ε.Σ.Υ.). Και βέβαια, στο σύνολο του σχεδίου νόμου δεν γίνεται καμιά αναφορά στις σοβαρές ελλείψεις σε σχετικές δομές και υπηρεσίας ψυχικής υγείας στην επικράτεια, ούτε στα σοβαρά προβλήματα που υφίστανται οι ήδη υπάρχουσες δομές που πρόκειται να «διασυνδεθούν», όσο και στους πιθανούς τρόπους αντιμετώπισής τους και βελτίωσης της λειτουργίας τους.
Αναφορικά με τη σύσταση του Μητρώου Μονάδων Ψυχικής Υγείας (Μ.Ψ.Υ.) Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου πιστεύουμε ότι είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Θεωρούμε όμως παράλληλα ότι είναι απολύτως απαραίτητο να προσδιοριστεί (πέρα των διαδικασιών της σύστασής τους ή της εγγραφής τους στο Μητρώο) η διαδικασία ελέγχου της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχουν. Ποιες θα είναι οι μέθοδοι εποπτείας των φορέων αυτών; Ποια είναι τα ελάχιστα κριτήρια για την αξιόπιστη λειτουργία τους; Πώς θα δίνονται οι αποζημιώσεις από τον ΕΟΠΥΥ; Δεν θα πρέπει να ορίζονται οι παράμετροι που προσδίδουν τον κερδοσκοπικό ή μη, χαρακτήρα τους, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία εξαρχής ενός θολού πλαισίου λειτουργίας τους;
Εστιάζοντας και σε πιο ειδικές υπηρεσίες/παροχές ψυχικής υγείας, θεωρούμε ότι η δικανική ψυχιατρική φροντίδα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Πολύ γενική και ασαφής η αναφορά για την δημιουργία νέων δομών σε ένα τόσο ευαίσθητο και πολύπλευρο τομέα. Είναι επιτακτική η δημιουργία πολύ στοχευμένων δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και όχι σωφρονισμού (κυρίως σε οτι αφορά ανήλικους), με ένα ιδιαιτέρως εκπαιδευμένο προσωπικό, το οποίο δεν εξασφαλίζεται με την ελαστική σχέση εργασίας που προωθεί το νέο νομοσχέδιο. Επίσης, στην εποχή των σοβαρών προβλημάτων (και) λόγω της κλιματικής αλλαγής, νομίζουμε ότι επιβάλλεται η δημιουργία ενός καλά οργανωμένου υγειονομικού, κυρίως δημόσιου φορέα, διαχείρισης κρίσεων και φυσικών καταστροφών. Στον φορέα αυτό, είναι εξίσου αναγκαίο να συμμετέχουν εξειδικευμένοι και καλά εκπαιδευμένοι επαγγελματίες (ψυχικής) υγείας, ώστε να παρέχουν σημαντικές υπηρεσίες στον πληγμένο κάθε φορά πολίτη.
Ιδιαίτερα σημαντική και θετική είναι η σύσταση Εθνικού Δικτύου Τηλεψυχιατρικής – Τηλεσυμβουλευτικής, προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας κατοίκων απομακρυσμένων περιοχών της χώρας μας. Με καλήν την πίστη, επαγγελματιών ψυχικής υγείας και ωφελούμενων, οτι με το πρόσχημα των αναβαθμισμένων υπηρεσιών προς τον πολίτη δεν θα καθιερωθεί ως οικονομική, για το κράτος, παροχή υπηρεσιών υγείας προς όλους.
Επιπρόσθετα, στο σχέδιο νόμου προβλέπεται ο Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ) να αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, με προφανή σκοπό την κατάργηση του δημόσιου και πλουραλιστικού χαρακτήρα της απεξάρτησης. Οι μαρτυρίες όμως των φορέων με εμπειρία στις εξαρτήσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες του εξωτερικού, δείχνουν ότι ο δημόσιος και μόνο χαρακτήρας της απεξάρτησης έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Με το σκεπτικό αυτό, προτείνουμε ο ΕΟΠΑΕ να ενταχθεί ως νέος φορέας/ οργανισμός στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ), με εξειδικευμένο προσωπικό όλων των απαραίτητων ειδικοτήτων της ψυχικής υγείας και όχι εξωτερικούς συνεργάτες με δελτίο παροχής υπηρεσιών. Όσον αφορά στην οργάνωση και λειτουργία Δικτύου Κέντρων Σωματικής Αποτοξίνωσης σε όλη την επικράτεια, μόνο να υπερθεματίσουμε μπορούμε.
Σημαντικοί όμως είναι και οι προβληματισμοί μας, πέρα από τη δημιουργία/ λειτουργία των νέων φορέων αυτού του σχεδίου νόμου και για τη θέση/τύχη των ατόμων που θα τους διοικούν, θα τους στελεχώνουν και κυρίως θα λαμβάνουν τις υπηρεσίες τους. Ξεκινώντας από τον επικεφαλής-αρμόδιο για θέματα ψυχικής υγείας Υποδιοικητή της κάθε Υγειονομικής Περιφέρειας, θωρούμε ότι η υπερσυγκέντρωση καθηκόντων/υπερερεξουσιών καθιστά απολύτως επισφαλή την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία συνολικά των προτεινόμενων νέων φορέων. Επιπρόσθετα, κρίνεται αναγκαίος ο αναλυτικός προσδιορισμός, πέραν της διαδικασίας διορισμού, των απαραίτητων προσόντων κάλυψης της συγκεκριμένης θέσης ευθύνης, της διάρκειας της θητείας του κλπ., ώστε να αρθούν πιθανά ερωτηματικά ως προς τη διαφάνεια των κάθε φορά διαδικασιών ανάδειξής του.
Όσον αφορά στους εξυπηρετούμενους των νέων φορέων, παρόλο που το σχέδιο νόμου διατυμπανίζει ότι «τα άτομα που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην ψυχική τους υγεία τοποθετούνται, για πρώτη φορά και κατά τρόπο εμβληματικό, στο Ε.Σ.Υ.», πουθενά σε αυτό δεν καταγράφεται το πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί. Παρομοίως, παρόλο που στους στόχους του σχεδίου νόμου περιγράφεται η ενίσχυση της αυτοεκπροσώπησης/συνηγορίας των ατόμων με ψυχικές δυσκολίες, πέρα από τις περιπτώσεις νομικής συμπαράστασης για τα άτομα με προβλήματα ουσιοεξάρτησης, σε κάνενα σημείο του δεν γίνονται επαρκείς αναφορές σε θέματα γενικότερα συνηγορίας στην ψυχική υγεία και δεν αναφέρονται εκπρόσωποι ή συνήγοροι των ωφελούμενων στις δομές ψυχικής υγείας. Επιβάλλεται η ενεργός συμμετοχή των ληπτών των υπηρεσιών ψυχικής υγείας μέσα από συλλογικά όργανα είτε των ίδιων είτε και των οικογενειών τους και όχι από εθνικά τριτοβάθμια όργανα (Ένωση Ασθενών Ελλάδος) που δεν διαθέτουν γνώση για θέματα και ιδιαιτερότητες που αφορούν την κάθε Υγειονομική Περιφέρεια και δεν προωθούνται ευρωπαικές καινοτόμες μεθοδολογίες που βασίζονται στο μοντέλο της Ανάκαμψης (Recovery). Επίσης πρέπει να τονίσουμε οτι η όποια εκπροσώπηση των ωφελούμενων περιορίζεται ως παρουσία μόνο στο Επιστημονικό Συμβούλιο το οποίο λειτουργεί μόνο ως γνωμοδοτικό και εισηγητικό όργανο ,χωρίς καμία δυνατότητα συμμετοχής στην λήψη αποφάσεων.
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί πως θα καλυφθεί η παροχή υπηρεσιών στους ανασφάλιστους συμπολίτες οι οποίοι δεν αναφέρονται σε κανένα σημείο στο νομοσχέδιο και αφορούν μεγάλο τμήμα των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Παράλληλα, ιδιαίτερη προσοχή νομίζουμε απαιτεί «η δημιουργία ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Θεραπευτικής Διαχείρισης ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας, για την παρακολούθηση της διαθεσιμότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας και την διασφάλιση του μέγιστου δυνατού θεραπευτικού αποτελέσματος σε ένα ασθενοκεντρικό σύστημα παροχής υπηρεσιών». Προσπερνώντας τα ερωτήματά μας αναφορικά για το ποια επιδημιολογικά στοιχεία θα καταγράφονται στο Σύστημα αυτό και για το πως ακριβώς θα είναι «ασθενοκεντρικό», προβληματιζόμαστε για το αν υπάρχει ή πρόκειται να λειτουργήσει αντίστοιχο Σύστημα και για άτομα με χρόνια σωματικά προβλήματα/αναπηρίες (πχ καρκινοπαθείς). Γιατί, αν κάτι τέτοιο δεν υφίσταται/προβλέπεται, η δημιουργία του Συστήματος αυτού πιθανά να αποτελεί άλλη μία διάκριση σε βάρος των ατόμων με θέματα ψυχικής υγείας. Εξάλλου, θεωρούμε ότι θα ήταν πιο δόκιμο και αξιόπιστο το Σύστημα Επιδημιολογικής Επιτήρησης αν λειτουργούσε σε επίπεδο μονάδων ψυχικής υγείας και όχι σε επίπεδο ασθενών.
Όσον αφορά στο προσωπικό, δυσλειτουργική και με πολλά και εδώ ερωτήματα μοιάζει να είναι η «μετακίνηση» του συνόλου των εργαζομένων από τους διάφορους φορείς και τα Υπουργεία στους νέους οργανισμούς καθως και την μετακίνηση-μετάταξη του ιατρικού, αλλά και λοιπού προσωπικού, μεταξύ των μονάδων του ίδιου Πε.Δ.Υ.Ψ.Υ. Το Υπουργείο Υγείας θα πρέπει να αναλύσει περαιτέρω το σκεπτικό αυτής της χωρίς νόημα μετακίνησης του προσωπικού, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι επισφαλής (όπως για παράδειγμα η μετακίνηση προσωπικού από φορείς ψυχικής υγείας του ΕΣΥ στον ΕΟΠΑΕ, χωρίς να εξετάζονται εμπειρία, εξειδίκευση κλπ.), σε λάθος κατεύθυνση (όπως η μετακίνηση προσωπικού και προς εξυπηρέτηση των ΜΚΟ) και με προχειρότητα (αφού η τροποποίηση των οργανισμών των νοσοκομείων θα γίνεται μετά τη μετακίνηση του προσωπικού στις ΥΠΕ). Το σύνολο των παραπάνω οδηγεί στην απαξίωση της επιστημονικής οντότητας των ανθρώπων που εργάζονται στην ψυχική υγεία και συνεπακόλουθα στην υποβάθμιση της ποιότητας των αντίστοιχων παρεχόμενων υπηρεσιών που προσφέρουν.
Φθάνοντας, τέλος, στο πεδίο της δικής μας ειδικότητας, καταγγέλλουμε την απουσία της όποιας αναφοράς στο 90σέλιδο σχέδιο νόμου στην Εργοθεραπεία ή στις εργοθεραπεύτριες/στους εργοθεραπευτές. Η παράλειψη αυτή μας γεμίζει θλίψη και αγανάκτηση, καθώς από τις πρώτες κιόλας προσπάθειες για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη χώρα, οι εργοθεραπεύτριες/εργοθεραπευτές, παρέχοντας δεκαετίες τώρα εξειδικευμένες υπηρεσίες και παρεμβάσεις, συμμετέχουν καθημερινά και ενεργά στη δημόσια φροντίδα, την ανεξαρτητοποίηση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Για τον λόγο αυτό, θεωρούμε επιτακτική/απαραίτητη τη στελέχωση με εργοθεραπεύτριες/ ές του συνόλου των διεπιστημονικών διευθύνσεων και οργάνων συντονισμού των υπηρεσιών ψυχικής υγείας [όπως, για παράδειγμα, αυτές που περιγράφονται στο Άρθρο 10: §1, §1δ, §4α και β(i, iii, iv) και στο Άρθρο 11: §1ε του συγκεκριμένου σχέδιο νόμου]. Και βέβαια, θεωρούμε καθοριστικής σημασίας τη θέσπιση ανεξάρτητης Διεύθυνσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας (χωρίς τον υποτιμητικό προσδιορισμό «Λοιπών» ή «Παραϊατρικών», σελ. 27), που θα διαχωρίζεται από την αντίστοιχη Διεύθυνση Ιατρών, καθώς είναι πολυπληθής και το εργασιακό καθεστώς των Ειδικών που την απαρτίζουν είναι αρκετά διαφορετικό από το αντίστοιχο των Ιατρών (πχ εφημερίες).
Καταλήγοντας, το παρόν σχέδιο νόμου είναι γενικόλογο, ασαφές και επιφανειακό και αν δεν πλαισιωθεί από σειρά επιμέρους διευκρινιστικών/ μεταρρυθμιστικών διατάξεων, υπουργικών αποφάσεων και διαταγμάτων, θα παραμείνει αφήγημα και μάλιστα κακό. Η υγεία των πολιτών της χώρας και ειδικότερα ένα από τα πιο ευαίσθητα στοιχεία της, η ψυχική υγεία, δεν μπορεί να στερηθεί τα δημόσια και συμπεριληπτικά της θεμέλια. Ζητάμε την αναλυτική συζήτηση του σχεδίου νόμου με όλους τους φορείς της ψυχικής υγείας και όχι ακόμη μια διεύρυνση των δυσλειτουργιών και των ελλείψεων, δίκην καλών προθέσεων αλλά ατυχών.
Πρόσφατα
05-10-2024
Παιχνίδι και Εργοθεραπεία
14-09-2024
Ένα τελευταίο αντίο...
29-07-2024
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ: "Ο ΠΣΕ ζητά την απόσυρση του νομοσχεδίου για την ψυχική υγεία & απεξάρτηση"
28-06-2024
8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εργοθεραπείας
06-06-2024
1η Διημερίδα Παιδιατρικής Φυσικοθεραπείας
05-06-2024
2o ΠΤ - Διακήρυξη για ενοικίαση χώρου
04-06-2024
Μεταπτυχιακό της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ
30-04-2024
ΠΣΕ προς ΑΣΕΠ για προκήρυξη 2Κ/2024: "Πάρτε πίσω τις εξαιρέσεις για τους αποφοίτους κολεγίων"
26-04-2024
Προκήρυξη: ΣΟΧ1/2024 πρόσληψη εργοθεραπευτή
21-03-2024
2ο ΠΤ- Διεξαγωγή σεμιναρίου CIMT
04-03-2024
2ο Π.Τ.- ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ
|
Social media
|
ΠΣE
|
Επικοινωνία
Πανελλήνιος Σύλλογος Εργοθεραπευτών
Γαβριηλίδου 8, 111-41, Αθήνα (Άνω Πατήσια) Τηλ: 210.32.28.979 |